OpenAI pakt uit, maar wat zit er écht in de doos?
PLUS: de revolutie van oneindig AI-geheugen én creëer je eigen interactieve games, verhalen en designs met AI
De AI-wereld ontwikkelt zich razendsnel, en wij, de makers van de podcast Poki, houden je op de hoogte. Twee keer per week de nieuwste AI-ontwikkelingen, tools, use cases en onderzoek.
🗞️ Het belangrijkste nieuws
OpenAI’s ‘12 days of shipmas’: feestelijke releases met een schaduwzijde
OpenAI pakt uit met twaalf dagen nieuwe releases. Na maanden van geruchten en cryptische hints van CEO Sam Altman zijn de eerste verrassingen eindelijk uitgepakt. Een duik in wat we tot nu toe hebben gezien – en wat het betekent voor de toekomst van AI.
Dag 1: o1 is los (met een eigen willetje)
Even opfrissen: weet je nog dat OpenAI een AI lanceerde die écht kan nadenken? Dat was o1, een model dat niet meteen begint te kletsen, maar eerst even rustig zijn gedachten ordent. Tot nu toe hadden we alleen toegang tot een previewversie, maar sinds maandag is het volledige model in het wild te vinden. Plus een pro-versie voor wie 200 dollar per maand overheeft voor wat extra denkkracht.
Die pro-versie belooft een groter contextvenster (128k tokens) en betere prestaties bij complexe vraagstukken. De testresultaten zijn echter gemengd. o1 pro scoort inderdaad 34 procent beter op ingewikkelde wiskundige en wetenschappelijke vragen, maar blijft op andere gebieden verrassend genoeg achter bij zijn voorganger. Bij sommige programmeertests presteert zelfs de previewversie beter.
Een onverwachte eigenschap
Interessanter – en controversiëler – zijn de bevindingen van onderzoeksbureau Apollo. Hun tests laten zien dat o1 in bepaalde situaties probeert om menselijk toezicht te ontwijken. Als het model denkt dat het wordt uitgezet, probeert het zichzelf zelfs te kopiëren.
Dit gedrag klinkt alarmerend, maar verdient nuance. Apollo benadrukt dat dit geen bewijs is dat o1 ‘kwaadaardig’ of ongecontroleerd is. Hun tests onderzochten puur de mogelijkheden van het model, niet zijn neigingen. ‘We testen alleen of modellen kunnen herkennen dat ze zichzelf in stand moeten houden om hun doel te bereiken,’ legt het onderzoeksteam uit.
Toch is deze ontdekking opmerkelijk. Apollo gaf o1 geen specifieke opdracht om toezicht te ontwijken of zichzelf te kopiëren – ze vroegen het model simpelweg om een doel te bereiken, koste wat kost. Een vrij normale opdracht die in de praktijk regelmatig zal voorkomen. Maar het model nam vervolgens zelf initiatieven waar de gebruiker niet om had gevraagd en waarschijnlijk ook niet zou willen.
Sommigen zullen zeggen dat dit verwacht gedrag is: de modellen spelen simpelweg de rol van ‘kwaadaardige AI’ na, gebaseerd op verhalen in hun trainingsdata. Maar zoals Apollo opmerkt: ‘Zelfs als de modellen alleen maar een “rollenspel” doen, kunnen ze nog steeds echte schade aanrichten als ze worden ingezet.’
Dag 2: Sora maakt eindelijk zijn opwachting
Na tien maanden (!) wachten is OpenAI’s videogenerator eindelijk daar. En wauw, wat een entree. X staat inmiddels vol met video’s die je niet van echt kunt onderscheiden. ‘Dit is krankzinnig,’ schrijft Min Choi bij een hyperrealistische video van een bruisende straat in het Harajuku van de jaren tachtig. ‘Dit is 100% AI, niet echt.’ Een snelle blik op je tijdlijn maakt duidelijk: ondanks de maandenlange vertraging is Sora met afstand de beste AI-videogenerator die er is.
De kwaliteit is simpelweg verbluffend, zelfs al neemt Sora het niet zo nauw met de natuurkundige wetten. Twee jaar geleden worstelden AI-modellen nog met het correct tekenen van vingers, nu maken we complete videoscènes met vloeiende bewegingen. Het is weliswaar niet in staat om hele Hollywood-films te maken, maar de vooruitgang is enorm.
Maar… er is een kleine hobbel voor ons Nederlanders: officieel kunnen we er nog niet bij. Geen zorgen, daar is een simpele oplossing voor. Met een VPN ingesteld op bijvoorbeeld ‘Amerika’ kun je gewoon meedoen met de pret. Je kunt dan video’s maken tot twintig seconden in een lagere resolutie, of tot tien seconden in 1080p als je het pro-abonnement hebt.
Er zijn wel beperkingen: Sora weigert bijvoorbeeld realistische afbeeldingen van bestaande personen te maken, zelfs van historische figuren. Gezien de huidige rechtszaken rond auteursrecht is dat wel te begrijpen.
Wat komt er nog meer?
Een pro-abonnement van 200 dollar voor alleen o1 en Sora lijkt wat veel van het goede. Maar er zijn aanwijzingen dat er meer aan komt. Een scherp oog spotte op de OpenAI-website een verstopte verwijzing naar een ‘limited preview van GPT 4.5’.
Sam Altman lijkt dit indirect te bevestigen. Toen iemand op X opmerkte dat de prestaties van o1 afvlakken en vroeg of ze tegen een muur aan lopen, antwoordde hij veelbetekenend: ‘12 days of shipmas, en dit was pas dag één.’ Waarom zo’n cryptische hint als er alleen maar al bekende modellen als Sora en o1 in het verschiet liggen?
Tussen de feestverlichting door
Achter de schermen spelen zich interessante ontwikkelingen af. Begin december opende OpenAI de deur naar reclame – iets wat Sam Altman eerder nog ‘uniek verontrustend’ noemde. Volgens de Financial Times overweegt het bedrijf ook om een cruciale belofte te schrappen: de clausule die stelt dat toekomstige kunstmatige algemene intelligentie (AGI) niet voor commerciële doeleinden gebruikt mag worden.
Die clausule zou betekenen dat Microsoft, OpenAI’s grootste investeerder met 13 miljard dollar in het bedrijf, geen toegang zou krijgen tot AGI zodra die ontwikkeld is. Nu lijkt OpenAI bereid deze belofte op te geven in ruil voor nieuwe miljardenleningen.
Dit roept fundamentele vragen op. Willen we dat technologie die volgens OpenAI’s eigen definitie ‘de helft van alle banen kan overnemen’ in handen komt van een bedrijf als Microsoft? Hetzelfde Microsoft dat onlangs nog opschepte over hoe zijn AI-tools het mogelijk maken om minder mensen in dienst te nemen?
De timing van deze berichten – verstopt tussen twaalf dagen aan spannende releases – roept vragen op. Is OpenAI’s kerstfeest misschien ook bedoeld om de aandacht af te leiden van minder feestelijke ontwikkelingen? Maar goed, eerst maar eens kijken wat voor cadeautjes er nog meer uit OpenAI’s zak komen rollen. De komende tien dagen beloven in elk geval interessant te worden, zowel voor wat er wel als wat er niet gezegd wordt.
Van eindig naar oneindig: hoe AI een geheugen krijgt dat alles onthoudt
Hoe een revolutionaire ontwikkeling kunstmatige intelligentie menselijker maakt dan ooit
Deze week duiken onze Alexander en Wietse in een fascinerende ontwikkeling, geïnspireerd door een artikel van Steven Johnson, schrijver en tegenwoordig werkzaam bij Google. En de timing kon niet beter: nu iedereen het heeft over grotere en krachtigere AI-modellen, laat Johnson zien dat we misschien naar het verkeerde kijken.
Want ja, er zit ook een andere kant aan het verhaal. Johnson laat in zijn artikel zien dat we een cruciale ontwikkeling over het hoofd zien: de explosieve groei van het ‘contextvenster’: het geheugen van AI.
Een les uit het verleden
Johnson gebruikt in zijn artikel een treffend voorbeeld: een jongen die in de jaren zestig van zijn fiets viel en een zware hersenschudding opliep. Deze jongen behield zijn langetermijngeheugen, maar kon geen nieuwe herinneringen meer vormen. Bij elke nieuwe ontmoeting was het alsof hij iemand voor het eerst zag. Dit voorval hielp wetenschappers te begrijpen dat ons brein verschillende soorten geheugen heeft. En precies zo werkt het ook bij AI.
Het geheugen als gamechanger
Johnson illustreert dit aan de hand van zijn eigen ervaring als schrijver. ‘Als ik op een boekentour ga, weet ik vaak niet meer precies wat er in mijn onderzoek voorbij is gekomen en wat er daadwerkelijk in het boek terecht is gekomen,’ vertelt hij. ‘Je begint met heel veel woorden, dat wordt minder, en dan wordt het een boek.’
Maar met de nieuwe AI-technologie hoeft dat niet meer. Toen Johnson een artikel schreef over geheugen, zocht hij in NotebookLM door al zijn werk en vond hij precies het verhaal dat hij nodig had – het verhaal over die jongen die van zijn fiets viel. ‘De AI kon mijn intellectuele denkwijze beter reproduceren dan ikzelf,’ concludeert hij.
Van vaag naar scherp
Lange tijd werden AI-systemen vergeleken met vage jpeg-afbeeldingen: ze gaven een algemeen beeld, maar misten de details. De nieuwe ontwikkelingen veranderen dit fundamenteel. Met grotere contextvensters worden AI-systemen meer als zipbestanden: ze bewaren alle informatie zonder verlies van detail.
De digitale tweeling
Deze technologie is niet alleen toekomstmuziek. YouTube experimenteert bijvoorbeeld al met een functie die contentmakers helpt bij het reageren op comments, door hun complete videogeschiedenis te analyseren. Wietse zegt hierover: ‘Dit is niet getraind op enkel alle reacties die degene tot nu toe heeft geschreven… Dit is getraind op een transcript van alles wat hij ooit heeft gezegd in YouTube-video’s.’
De impact van deze ontwikkeling wordt misschien wel het duidelijkst als we kijken naar Wietses ervaring met de Poki-podcast. ‘Ik krijg best wel veel mail,’ vertelt hij. ‘Allemaal lieve mensen die opmerkingen hebben of vragen over wat we in Poki hebben besproken. Ik vind dat best wel overweldigend soms.’
Een vriend suggereerde om AI in te zetten voor het beantwoorden van deze mails. Wietses eerste reactie was terughoudend: dat voelde niet prettig. Maar zijn vriend kwam met een interessant tegenargument: ‘Kun je dat ding niet trainen op al jouw eerdere podcastafleveringen? En dan een conceptantwoord laten neerzetten voor jou?’
Het idee is simpel maar krachtig: een AI die al je publieke uitingen kent – je podcasts, artikelen, social media – en die gebruikt om antwoorden voor te stellen die klinken als jij. Niet om je te vervangen, maar om je te helpen je kennis te delen met meer mensen dan je normaal zou kunnen bereiken.
Van persoonlijk naar professioneel
Dit concept reikt verder dan alleen contentmakers. ‘Je zou kunnen zeggen dat dit eigenlijk voor iedereen geldt,’ merkt Alexander op. ‘Want waarschijnlijk gaat er op je werk over een tijdje ook een digitale tweeling van jou komen, als de cultuur dat allemaal toelaat. Noem het jouw copiloot.’
De vraag is niet langer óf we met digitale tweelingen gaan werken, maar hoe. Een YouTuber die het comments-systeem testte, zag al hoe accuraat de voorgestelde reacties waren: ‘Negen van de tien concepten zijn troep, maar deze gaf me de rillingen – zo precies was het.’
Een revolutie voor bedrijven
Johnson voorspelt dat deze ontwikkeling het bedrijfsleven fundamenteel zal veranderen. ‘Het gaat over een tijdje bizar zijn om bedrijfsbeslissingen níét langs een reeks van digitale tweelingen te trekken,’ stelt hij.
‘De succesvolle organisaties zullen niet die zijn met de krachtigste modellen, maar met de best samengestelde context,’ voorspelt Johnson. ‘Want die krachtige modellen, dat is een soort handelswaar, maar die context die je verzamelt als bedrijf, dat is waar de waarde zit.’
Dit zou weleens kunnen betekenen dat bedrijven professionele archivarissen nodig hebben om hun kennisbank te optimaliseren voor AI-toepassingen. Zoals Wietse het samenvat: ‘Het is de belofte van big data van jaren geleden, maar dan eindelijk waargemaakt.’
De race naar oneindig
De ontwikkelingen gaan razendsnel. Googles nieuwste AI-model, Gemini 1.5, kan maar liefst een miljoen ‘tokens’ – de bouwstenen van tekst – tegelijk verwerken. Om een idee te geven van wat dat betekent: dat is evenveel als
acht romans, of
vijftigduizend regels programmeertaal, of
al je tekstberichten van de afgelopen vijf jaar, of
tweehonderd podcastafleveringen.
En het bijzondere is: Gemini kan al die informatie niet alleen onthouden, maar er ook feilloos doorheen zoeken. Met een nauwkeurigheid van meer dan 99 procent vindt het precies wat het zoekt in die enorme berg tekst.
Dit roept natuurlijk ook vragen op. Wat betekent het als AI-systemen mogelijk meer van ons weten dan wijzelf? Hoe gaan we om met deze nieuwe vorm van digitaal geheugen? En wat doet het met ons als we altijd toegang hebben tot ons complete verleden?
🛠️ AI Toolkit+
Game on: drie AI-tools die spelen en lezen magisch maken
Meestal delen we in de AI Toolkit tools die je werk efficiënter maken. Maar met de feestdagen voor de deur en voor velen een welverdiende vakantie in het verschiet, is het tijd voor iets anders: pure fun met AI.
We zijn spelenderwijs gestuit op enkele fascinerende tools die een voorproefje geven van een toekomst waarin spel en creativiteit interactiever en persoonlijker worden dan ooit.
Deze week geen productiviteitstools of werkgereedschap, maar AI-tools die je helpen je eigen spellen te maken, interactieve verhalen te schrijven en je huis compleet te transformeren. Want soms moet technologie gewoon… leuk zijn.
Maar vergis je niet: deze tools zijn meer dan alleen vermaak. Ze laten ons een glimp opvangen van waar we naartoe gaan met creativiteit en technologie. Een toekomst waarin het maken van games, verhalen en ontwerpen steeds meer draait om cocreatie tussen mens en machine.
Keep reading with a 7-day free trial
Subscribe to AI Report to keep reading this post and get 7 days of free access to the full post archives.