AI verovert wetenschap: twee Nobelprijzen voor revolutionaire tech

PLUS: Google onder vuur, chat met je toekomstige zelf en laat AI leren van zichzelf met deze tutorial

De AI-wereld ontwikkelt zich razendsnel, en wij, de makers van de podcast Poki, houden je op de hoogte. Twee keer per week de nieuwste AI-ontwikkelingen, tools, use cases en onderzoek.

---

🗞️ Het belangrijkste nieuws 

AI-onderzoekers vallen in de prijzen met Nobelprijzen

De Zweedse Academie voor Wetenschappen heeft deze week een duidelijk signaal afgegeven: kunstmatige intelligentie is niet meer weg te denken uit de wetenschap. Zowel de Nobelprijs voor Natuurkunde als die voor Scheikunde ging naar baanbrekend onderzoek op het gebied van AI.

Natuurkunde: de ‘grootvaders van AI’ gehuldigd

John Hopfield (91) en Geoffrey Hinton (76) mogen zich sinds dinsdag Nobelprijswinnaar noemen. Hun werk aan kunstmatige neurale netwerken in de jaren tachtig legde de basis voor de AI-revolutie die we nu meemaken.

John Hopfield: de man die computers leerde associëren

• Hopfield, emeritus professor aan Princeton, ontwikkelde in 1982 het Hopfield-netwerk.

• Dit netwerk bootst associatief geheugen na, geïnspireerd op de menselijke hersenen.

• Het kan patronen herkennen in opgeslagen data, vergelijkbaar met hoe ons brein werkt.

Geoffrey Hinton: van statistische natuurkunde naar AI

• Hinton, professor aan de Universiteit van Toronto, bouwde voort op Hopfields werk.

• Hij paste inzichten uit de statistische natuurkunde toe om computers patronen te laten herkennen.

• In 1985 ontwikkelde hij met collega’s de Boltzmann-machine, een nieuw type neuraal netwerk dat klinkt als iets uit een steampunkroman.

Hun werk bleek cruciaal voor de ontwikkeling van alledaagse toepassingen als zoekmachines en spraakassistenten. Zonder hen zouden we nog steeds verdwalen in encyclopedieën en bibliotheken.

Scheikunde: AI voorspelt eiwitstructuren

Bron afbeelding: Google DeepMind

Nog geen 24 uur later viel de eer te beurt aan Demis Hassabis (48) en John Jumper (39) van Google DeepMind, samen met David Baker (60) van de Universiteit van Washington. Zij kregen de Nobelprijs voor Scheikunde voor hun revolutionaire werk aan eiwitten.

Hassabis en Jumper: AlphaFold revolutioneert eiwitonderzoek

• Hassabis en Jumper ontwikkelden AlphaFold, een AI-systeem dat de 3D-structuur van eiwitten kan voorspellen.

• Het systeem heeft de structuren van bijna alle bekende eiwitten in kaart gebracht.

• Meer dan 2 miljoen wetenschappers uit 190 landen maken gebruik van de AlphaFold Protein Structure Database.

• Hun werk versnelt het onderzoek naar medicijnen, enzymen en zelfs plasticafbraak.

David Baker: nieuwe eiwitten ontwerpen

• Baker slaagde erin om nieuwe eiwitten te ontwerpen, wat de deur opent naar nieuwe medicijnen en vaccins.

• In 2003 gebruikte hij aminozuren om een volledig nieuw eiwit te creëren. Het is als Lego voor biochemici.

Hun werk heeft de studie van eiwitten - de bouwstenen van het leven - radicaal veranderd. Wat vroeger maanden of jaren kostte, kan nu in seconden. Het is alsof we van een handkar rechtstreeks naar een ruimteschip zijn gegaan, maar dan op moleculair niveau.

Een woord van waarschuwing

Maar niet alles is rozengeur en maneschijn in AI-land. Geoffrey Hinton waarschuwt dat AI weleens te slim zou kunnen worden. Hinton vergelijkt de impact van AI met de industriële revolutie: ‘In plaats van mensen te overtreffen in fysieke kracht, zal het mensen overtreffen in intellectuele capaciteit, en we weten niet hoe het is als iets slimmer is dan wij…’

Hopfield voegt daar een nuchtere kijk aan toe. Hij vergelijkt de vooruitgang in AI met de splitsing van het atoom, die leidde tot zowel dodelijke bommen als overvloedige energie. ‘We zijn gewend aan technologieën die niet alleen goed of alleen slecht zijn, maar mogelijkheden in beide richtingen hebben,’ zei hij. Maar hij voegde eraan toe: ‘Je wilt wel een idee hebben van hoe je het systeem kunt beheersen en hoe je rampen kunt voorkomen.’

Deze uitspraken van beide ‘AI-grootvaders’ onderstrepen het belang van een verantwoorde ontwikkeling en toepassing van AI-technologie.

Waarom is dit belangrijk? 

Met twee Nobelprijzen op zak in evenzoveel dagen, lijkt 2024 nu al het jaar van AI in de wetenschap te worden. De vraag is niet langer óf AI een rol speelt in baanbrekend onderzoek, maar hoe groot die rol zal zijn.

Terwijl we de grootvaders van AI eren voor hun pionierswerk, zien we tegelijkertijd hoe hun digitale nakomelingen de grenzen van de wetenschap verleggen. Het is een spannende tijd voor onderzoekers én voor ons allemaal, want de impact van deze ontdekkingen zal zich nog jaren laten voelen in ons dagelijks leven.

---

Google onder vuur: Amerikaanse overheid overweegt opsplitsing techreus

Het Amerikaanse ministerie van Justitie zet de aanval in op Googles dominantie in de zoekmarkt. De overheid overweegt zelfs om via een federale rechter delen van het bedrijf te laten verkopen. Een historische zet die de techwereld op zijn grondvesten zou doen schudden.

Alles wat je moet weten over de zaak tegen Google

• Waarom nu? Google wordt beschuldigd van misbruik van zijn dominante positie in de zoekmachinemarkt om de concurrentie te beperken.

• Wat wil de overheid? Voorkomen dat Google producten als Chrome, Play en Android gebruikt om zijn zoekmachine en gerelateerde diensten te bevoordelen.

• Hoever wil men gaan? Er ligt een 32 pagina’s tellend document klaar met opties, waaronder de mogelijke opsplitsing van het bedrijf.

• Wat doet Google? Het bedrijf bereidt zich voor op een jarenlange juridische strijd.

De vier pijlers van de aanklacht

Het ministerie van Justitie richt zich op vier gebieden om Googles macht in te perken:

1. Zoekmachinedistributie en inkomstendelingsovereenkomsten: Googles zoekfunctie is de standaard op veel apparaten en in veel browsers, vaak dankzij betaalde deals. De overheid wil deze praktijk aan banden leggen.

2. Dataverzameling en -gebruik: Googles enorme dataverzameling geeft het bedrijf een oneerlijk voordeel. Er wordt overwogen om concurrenten toegang te geven tot bepaalde data en modellen.

3. Genereren en weergeven van zoekresultaten: Vooral met het oog op AI-ontwikkelingen wil men voorkomen dat Google zijn machtspositie misbruikt.

4. Advertentieschaal en monetarisering: Googles monopolie in zoekadvertenties moet worden aangepakt om de concurrentie te bevorderen.

Waarom zou je hierom moeten geven?

Deze zaak kan verstrekkende gevolgen hebben voor hoe we het internet gebruiken:

• voor gebruikers: meer keuze in zoekmachines en mogelijk een betere privacybescherming;

• voor concurrenten: eerlijkere kansen om te concurreren met Google;

• voor de techindustrie: een precedent voor hoe overheden omgaan met techgiganten.

De toekomst van Google en big tech

Als de overheid haar zin krijgt, zou dit kunnen leiden tot:

• de opsplitsing van Google in kleinere bedrijven;

• strengere regels voor hoe techbedrijven hun producten mogen integreren;

• een nieuwe dynamiek in de zoekmarkt en mogelijk innovatie door een verhoogde concurrentie.

Onze take

Deze zaak laat zien hoe complex de relatie tussen technologie, marktdominantie en regelgeving is geworden. Terwijl Google argumenteert dat zijn integratie van diensten gebruikers ten goede komt, ziet de overheid het als oneerlijke concurrentie.

Dit een potentieel keerpunt in hoe we omgaan met de macht van big tech. De uitkomst van deze zaak zou een blauwdruk kunnen vormen voor toekomstige regelgeving in de digitale economie.

Of we binnenkort daadwerkelijk een ‘Google Search’ los van ‘Google AI’ of ‘Google Ads’ zullen zien, valt nog te bezien. Wat wel zeker is: de dagen dat techgiganten ongehinderd hun gang konden gaan, lijken geteld. De vraag is nu of dit zal leiden tot meer innovatie en betere diensten voor gebruikers, of dat het juist de technologische vooruitgang zal remmen.

---

⚡ AI Pulse 

Praat met je toekomstige zelf dankzij MIT’s ‘Future You’-AI. Onderzoekers van MIT hebben een AI-systeem ontwikkeld waarmee je kunt chatten met een zestigjarige versie van jezelf. Future You gebruikt persoonlijke informatie om een realistisch toekomstig zelfbeeld te creëren, compleet met een door AI verouderde foto. In een studie met 344 deelnemers bleek dat gebruikers van het systeem minder negatieve emoties en angst ervaarden. Wie weet helpt een gesprekje met je toekomstige zelf je wel om eindelijk je sportschoolabonnement te gebruiken!

Harvard-studenten tonen hoe makkelijk smart glasses kunnen worden misbruikt voor privacyschending. Twee studenten hebben aangetoond hoe Meta’s slimme Ray-Ban-brillen kunnen worden gebruikt om in real time persoonlijke gegevens van voorbijgangers te achterhalen. Hun I-XRAY-demo combineert gezichtsherkenning, publieke databases en AI om namen, adressen en telefoonnummers te vinden van willekeurige mensen op straat. Hoewel het project bedoeld is als waarschuwing, onderstreept het de noodzaak van een betere privacybescherming in een wereld waarin camera’s steeds onopvallender worden. Misschien toch maar die grote zonnebril op doen de volgende keer dat je de deur uit gaat.

---

🔮 Prompt whisperer

Laat AI leren van zichzelf: de kracht van analogical prompting

Welkom bij onze nieuwste aflevering over geavanceerde prompttechnieken. Vandaag duiken we in de wereld van analogical prompting - een methode die AI helpt om problemen op te lossen door eerst na te denken over vergelijkbare situaties.

Waarom analogieën belangrijk zijn

Stel je voor dat je een complexe taak moet uitvoeren op je werk. Wat doe je? Grote kans dat je eerst even stilstaat bij soortgelijke uitdagingen die je in het verleden hebt aangepakt. Dit proces van ‘denken in analogieën’ is een krachtige menselijke vaardigheid - en nu kunnen we AI-systemen op dezelfde manier laten redeneren.

Hoe werkt analogical prompting?